Tożsamość Lewisa Carrolla

Pewnego dnia natrafiłam na artykuł Wikipedii związany z matematyczną działalnością Dodgsona. W polskiej wersji językowej twierdzenie nosi nazwę tożsamości Lewisa Carrolla.

Słownik PWN tak definiuje "tożsamość" w sensie matematycznym:

"równość dwóch wyrażeń, która zachodzi dla wszystkich wartości występujących w niej zmiennych" (źródło).

Tożsamość to po prostu twierdzenie, tak jak np. twierdzenie Pitagorasa. Twierdzenie Dodgsona związane jest z algebrą liniową, więc pewnie można je opisać jako twierdzenie algebraiczne, czyli takie, które "jest spełnione niezależnie od wartości podstawianych pod zmienne" (definicja z Wikipedii tutaj). 

Nie będę jednak roztrząsać konkretnej treści twierdzenia, gdyż nie jestem matematyczką, za to interesuje mnie jego nazwa. Wygląda na to, że u nas przyjęło się nazwanie tożsamości stworzoną przez Lewisa Carrolla, podczas gdy w angielskojęzycznej Wikipedii nosi ona nazwę Dodgson condensation (przekierowano z "Lewis Carroll identity"). W tej nazwie zaakcentowano więc realne nazwisko mężczyzny, gdyż to Dodgson był matemtykiem, a Carroll pisarzem (mam tu na myśli jego popularnie znaną twórczość, fikcyjne opowieści, ponieważ Dodgson wydał też inne książki, również i dzieła matematyczne). 

Angielski artykuł zawiera poboczne linki do wersji rosyjskiej i słowackiej. Sprawdzam je.

Słowacki: Dodgsonowa kondenzacija (znów "prawdziwe nazwisko").

Nie znam cyrylicy, lecz zobaczmy, jak zapisują to Rosjanie. 

Конденсация Доджсона (Kondensatsiya Dodzhsona).

Mamy więc po raz kolejny nazwisko znane z Uniwersytetu w Oxford. Wszystkie artykuły (angielski, słowacki, rosyjski) zawierają wzmiankę o tym, że autor twierdzenia znany jest także jako Lewis Carroll. 

(Porównanie screenów początku artykułów we wspomnianych językach; w prostokąt zostały ujęte nawiązania do pseudonimu, w wersji polskiej oznaczyłam je wydłużoną elipsą, ponieważ pseudonim jest także ujęty w nazwie).

Można zaobserwować, że również polski artykuł o autorze nosi nazwę Lewis Carroll, jednak znajdują się tam słowa właściwie Charles Lutwidge Dodgson (Wikipedia o postaci).

Wracając do problemu twierdzenia: moim zdaniem właściwszą nazwą byłoby "twierdzenie Dodgsona" lub "tożsamość Dodgsona", z uwagi na rozdział dokonań pomiędzy Charlesa-matematyka i Lewisa-pisarza, chociaż jest to właściwie ta sama osoba. Nie jest to być może rażący błąd. Z drugiej strony, jeśli zakładamy, że Lewis Carroll coś stworzył, ale równocześnie jest on fikcyjną postacią, moglibyśmy powiedzieć,  że Reginald Hargreaves poślubił "Alicję od Krainy Czarów".  Jako metafora Alice Liddell jest to prawda, jednak nie wziął on ślubu z dziewczynką, która wpadła do króliczej nory. Podobnym przykładem jest według mnie przypisywanie dokonań ogłoszonych pod nazwiskiem Dodgsona jemu własnemu alter ego.

"W ten sposób mogłabyś powiedzieć, że „widzę to, co jem” i „jem to, co widzę” mają to samo znaczenie." ("Przygody Alicji w Krainie Czarów", rozdział VII)

Lewis Carroll Society of North America (Północnoamerykańskie Stowarzyszenie Lewisa Carrolla) w zakładce FAQ dostarcza odpowiedzi związanej z tym problemem. Pod pytaniem "Dlaczego Pan Dodgson pisał pod pseudonimem Lewis Carroll?" czytamy:

"As a modest gentleman and a scholar/instructor at Oxford, he valued his privacy very highly. He would refuse letters sent to “Lewis Carroll, Christ Church, Oxford”, claiming no such person lived there! But he did occasionally use his pen name to smooth an introduction to a well-known member of society or new child friend." 

"Jako skromny dżentelmen i uczony/ wykładowca w Oksfordzie, cenił sobie bardzo wysoko swoją prywatność. Odmawiał przyjmowania listów zaadresowanych na "Lewis Carroll, Christ Church, Oxford", twierdząc, że nikt taki tam nie mieszka! Jednak okazjonalnie używał swojego pseudonimu, żeby ułatwić przedstawienie się dobrze znanemu członkowi społeczeństwa albo nowemu dziecięcemu przyjacielowi." (tłum. autorki bloga)

Zgodnie z tym przykładem należałoby więc przyjąć, że twierdzenie stworzył Charles Dodgson, a nie Lewis Carroll, chociaż Carroll jest Dodgsonem. I tu wkracza logika Krainy Czarów :)

H.S.

Źródło:

O adresowaniu listów  (jedno z pytań w FAQ)